Αγαπητοί γονείς
Οι σπασμοί είναι πάντα ένα τρομακτικό βίωμα για τους παρισταμένους γονείς. Ωστόσο πρόκειται για το δεύτερο πιο συχνό είδος επειγόντων περιστατικών στην παιδιατρική (μετά τα επείγοντα του αναπνευστικού συστήματος). Το δε επιληπτικό Status* είναι το πιο συχνό νευρολογικό επείγον σε παιδιά. Πρόκειται μάλιστα για το είδος του επείγοντος, όπου η χορήγηση της πρώτης θεραπείας πρέπει να είναι ει δυνατόν άμεση.
Ανεξαρτήτως του αν οι σπασμοί είναι πυρετικοί ή επιληπτικής φύσεως, η πρώτη αντιμετώπιση είναι σχεδόν ίδια. Πρώτα από όλα παραμένουμε ήρεμοι (όσο γίνεται), και μένουμε δίπλα στο παιδί.
Φέρνουμε το παιδί σε ασφαλή περιοχή και θέση. Ξαπλώνουμε το παιδί στο έδαφος (είτε ανάσκελα, είτε καλύτερα στην πλαϊνή θέση ασφαλείας), και τοποθετούμε κάτι μαλακό κάτω από το κεφάλι του, ώστε να μην χτυπήσει. Χαλαρώνουμε τα ρούχα του (πχ σφιχτά ρούχα γύρω από το λαιμό), και απομακρύνουμε αντικείμενα όπου θα μπορούσε το παιδί να χτυπήσει (τραπέζια, γωνίες επίπλων, κλπ).
Καλούμε για βοήθεια (πχ το ΕΚΑΒ, ειδικά αν είναι η πρώτη φορά που το παιδί κάνει σπασμούς).
Καταγράφουμε τί ώρα ξεκίνησαν οι σπασμοί, είτε βάζουμε το χρονόμετρο του κινητού μας. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, διότι μέσα στον πανικό χάνουμε την αίσθηση του χρόνου.
Παρατηρούμε πώς ακριβώς ξεκίνησαν και εξελίσσονται οι σπασμοί. Αν μπορούμε, κάνουμε ένα σύντομο βίντεο που να περιλαμβάνει το πρόσωπο, τα χέρια και τα πόδια του παιδιού. Αυτό είναι πολύ σημαντικό για την περαιτέρω διαγνωστική διερεύνηση αλλά και θεραπεία.
Ποτέ δεν βάζουμε αντικείμενα ανάμεσα στα δόντια του παιδιού με σπασμούς! Ποτέ δεν ρίχνουμε κρύο νερό στο παιδί, και ποτέ δεν το ταρακουνάμε βίαια! Αντιθέτως παραμένουμε δίπλα του και προσπαθούμε να το ηρεμήσουμε.
Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων σταματάνε οι σπασμοί μόνοι τους εντός λίγων λεπτών, και τότε δεν δίνουμε κάποιο φάρμακο.
Αν ωστόσο το παιδί πάσχει από γενικευμένους τονικοκλονικούς σπασμούς, και περάσουν πάνω από 3 λεπτά, τότε χορηγούμε το λεγόμενο φάρμακο διάσωσης.
Τα υπάρχοντα φάρμακα διάσωσης είναι κυρίως 3 ειδών, με δικά τους θετικά και αρνητικά το καθένα:
- το χορηγούμενο από το ορθό του παιδιού, Diazepam (σκεύασμα Diazepam Desitin, και το Stesolid) σε δόση 5 mg αν το παιδί είναι κάτω από 15 κιλά βάρος, και δόση 10 mg αν το παιδί ζυγίζει 15 κιλά και άνω.
- το χορηγούμενο στην ενδοπαρειακή αύλακα Midazolam (σκεύασμα Epistatus, και Buccolam ), σε δόση περίπου 0,3 mg / kg (για το Buccolam οι δόσεις είναι 2,5 mg για <1 έτους, 5 mg για < 5 ετών, 7,5 mg για < 10 ετών , και 10 mg από 10 ετών )
- το χορηγούμενο ενδορρινικά Midazolam, με ειδικό ρινικό εκνεφωτή τύπου MAD, σε δόση περίπου 0,3 mg/kg (του ενδοφλεβίου διαλύματος 5 mg/ml )
( O γιατρός που θα σας συνταγογραφήσει το φάρμακο, θα σας δώσει και ακριβείς οδηγίες για τη δόση και για τον τρόπο χρήσης του )
Αφού λυθούν οι σπασμοί, γυρνάμε το παιδί στην πλάγια θέση ασφαλείας (αν δεν είναι ήδη εκεί) και μετράμε τη θερμοκρασία. Σε περίπτωση πυρετού (> 38.0 °C), χορηγούμε αντιπυρετικά.
Αν δεν λυθούν οι σπασμοί σε λίγα λεπτά, ειδοποιούμε το ΕΚΑΒ (αν δεν το έχουμε ήδη κάνει) ή μεταφέρουμε το παιδί στο νοσοκομείο. Ακόμα και σε περίπτωση καλοήθων πυρετικών σπασμών που διακοπούν μόνοι τους, πρέπει να γίνει εκτίμηση από παιδίατρο (αιτία του πυρετού;).
* Υποσημείωση: Τί είναι το επιληπτικό Status; Σύμφωνα με τον τελευταίο ορισμό της ILAE 2015, χρησιμοποιούμε 2 χρονικά όρια, το όριο t1, οπότε θεωρείται επαπειλούμενο Status (δηλ. αν δεν δοθεί φάρμακο διάσωσης, υπάρχει υψηλή πιθανότητα να φτάσουμε στο όριο t2). Το χρονικό όριο t1 είναι όταν πρέπει να δοθεί το φάρμακο διάσωσης, ώστε να μην φτάσουμε στο επικίνδυνο t2. Το χρονικό όριο t2 θεωρείται εγκατεστημένο πια Status, με αυξημένο ρίσκο για μακροπρόθεσμες συνέπειες και εγκεφαλικές βλάβες.
Π.χ. για γενικευμένους τονικοκλονικούς σπασμούς το όριο t1 ειναι 5 λεπτά, και το t2 είναι 30 λεπτά.
Διεθνώς συνίσταται λοιπόν σε περίπτωση γενικευμένων τονικοκλονικών σπασμών, να περιμένουμε 5 λεπτά προτού δώσουμε φάρμακο διάσωσης, ωστόσο συστήνουμε γενικώς τα 3 λεπτά, και σε περίπτωση που το παιδί έχει ήδη ιστορικό εγκατεστημένου επιληπτικού Status, συστήνεται να μην περιμένουμε καθόλου.
Επιστημονική Επιμέλεια
Λάμπρος Κουσουλός
Παιδονευρολόγος